Ανάλυση του άρθρου 232Α του Π.Κ. από τον έγκριτο νομικό Δερμενούδη Νικόλαο

 

Δημοσιευμένο στο : http://skaythess.gr

Τετάρτη, 07 Αύγουστος 2013

Μετά από παράκληση πολλών συναδέλφων που εκτελούν χρέη Αξιωματικού Υπηρεσίας σε Αστυνομικά Τμήματα, η Συνδικαλιστική Κίνηση Αστυνομικών Υπαλλήλων [Σ.Κ.Α.Υ.] Θεσσαλονίκης, σας παραθέτει την ερμηνεία-ανάλυση του άρθρου 232Α του Π.Κ., από τον Νομικό-Ποινικολόγο-Εγκληματολόγο ΔΕΡΜΕΝΟΥΔΗ Αθ. Νικόλαο.:

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ-ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΑ ΓΡΑΜΜΗ
Είναι δεδομένο και αυτόδηλο ότι ο κάθε ανακριτικός υπάλληλος ως εφαρμοστής του δικαίου δεν δικαιολογείται να μην γνωρίζει τον νόμο που θα εφαρμόσει (άγνοια νόμου δεν συγχωρείται).

Έτσι μετά από παράκληση πολλών πρώην συναδέρφων μου έκρινα σκόπιμο να παραθέσω το αρ232ΑΠΚ(Μη συμμόρφωση σε προσωρινή διαταγή, δικαστική απόφαση ή εισαγγελική διάταξη) σε πλήρη ανάλυση αλλά και με εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Το αρ 232ΑΠΚ βρίσκεται σε πλήρη ανάλυση στο βιβλίο «προανακριτικός επαγγελματικός οδηγός σύνταξης δικογραφιών». Για οποιαδήποτε πληροφορία απευθυνθείτε στον Νομικό-Ποινικολόγο-Εγκληματολόγο ΔΕΡΜΕΝΟΥΔΗΣ Αθ. Νικόλαο.

Τηλέφωνα : Τηλ.: 25410 77560   Fax: 25410 67205   κιν.: 6979847227  e-mail: al-kat@xan.forthnet.gr

Άρθρο 232Α



1. Όποιος με πρόθεση δεν συμμορφώθηκε σε προσωρινή διαταγή δικαστή ή δικαστηρίου ή σε διάταξη δικαστικής αποφάσεως, με την οποία υποχρεώθηκε σε παράλειψη ή σε ανοχή ή σε πράξη που δεν μπορεί να γίνει από τρίτο πρόσωπο και η επιχείρησή της εξαρτάται αποκλειστικά από τη βούλησή του, ή σε διάταξη εισαγγελέα σχετική με την προσωρινή ρύθμιση της νομής μεταξύ ιδιώτη και Δημοσίου ή Ο.Τ.Α. ή άλλου Ν.Π.Δ.Δ., τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη,

2. Η διάταξη της προηγούμενης παραγράφου δεν εφαρμόζεται όταν η πράξη συνίσταται στην αποκατάσταση της έγγαμης συμβίωσης ή εξαρτάται από την ύπαρξη στο πρόσωπο του αρνούμενου να συμμορφωθεί ιδιαίτερων προϋποθέσεων για να ασκήσει τις τεχνικές ή επιστημονικές ικανότητές του και η άρνησή του δεν οφείλεται σε δυστροπία του.



1.     Έννοια

Το έγκλημα του αρ. 232Α ΠΚ διαπράττει εκείνος ο οποίος, με πρόθεση δεν συμμορφώθηκε σε προσωρινή διαταγή δικαστή  ή δικαστηρίου ή σε διάταξη δικαστικής απόφασης, με την οποία υποχρεώθηκε σε παράλειψη ή σε ανοχή ή σε πράξη που δεν μπορεί να γίνει από τρίτο πρόσωπο και η επιχείρησή της εξαρτάται αποκλειστικά από τη βούλησή του ή σε διάταξη εισαγγελέα, σχετική με την προσωρινή ρύθμιση της νομής μεταξύ ιδιώτη και Δημοσίου ή ΟΤΑ ή άλλου ΝΠΔΔ.



2.     Δικαιολογητικός λόγος της σχετικής διάταξης

Ο δικαιολογητικός λόγος της σχετικής διάταξης, είναι η εφαρμογή των προσωρινών διαταγών που εκδίδονται από δικαστές ή δικαστήρια και αγνοούνται ή παραβιάζονται από αυτούς που είναι υποχρεωμένοι να τις εφαρμόσουν, με συνέπεια να καθίστανται άνευ αντικειμένου δημιουργώντας δυσμενή σχόλια για τη δικαιοσύνη.



3.     Σκοπός της σχετικής διάταξης

Με τη σχετική ρύθμιση σκοπείται η συμμόρφωση του υπόχρεου στην προσωρινή διαταγή που εκδίδεται συνήθως με την κατάθεση της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων, διαδικασίας στην οποία προσφεύγει συχνά ο πολίτης λόγω της βραδύτητας που παρουσιάζεται στην απονομή της δικαιοσύνης.



4.     Προστατευόμενο έννομο αγαθό

Προστατευόμενο έννομο αγαθό σύμφωνα με την αυθεντικά διατυπωμένη βούληση του νομοθέτη, είναι η απονομή της δικαιοσύνης και ειδικότερα ο σεβασμός στις αποφάσεις της δικαιοσύνης, με τις οποίες ικανοποιείται το αίσθημα περί δικαίου.



5.     Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του εγκλήματος

Το έγκλημα αυτό είναι κοινό, απλό, τυπικό (απλής συμπεριφοράς), μη ιδιόχειρο στιγμιαίο, αφηρημένης διακινδύνευσης, γνήσιας παράλειψης, γνήσιο πολύτροπο υπαλλακτικώς μικτό έγκλημα.



ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ – ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ (ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ – αρ. 7 § 1Σ)

Απαρτίζεται από την αντικειμενική και την υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος.



Α) Αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος

α) Υποκείμενο του εγκλήματος (δράστης του εγκλήματος)

Εφόσον το έγκλημα είναι κοινό, δράστης του εγκλήματος αυτού μπορεί να είναι οποιοσδήποτε. Υπαίτιος μη συμμόρφωσης σε προσωρινή διαταγή, δεν μπορεί να είναι τρίτος που δεν δεσμεύεται από αυτήν.

β) Υλικό αντικείμενο της πράξης 

Ιδεατό, αφηρημένο και μη ενσώματο νομικό αντικείμενο που εξατομικεύει το προσβαλλόμενο έννομο αγαθό στο έγκλημα αυτό, είναι η δικαιοσύνη – δικαστική αρχή, ενώ υλικό αντικείμενο είναι η συγκεκριμένη προσωρινή διαταγή δικαστή ή δικαστηρίου ή δικαστική διάταξη, με την οποία υποχρεώθηκε ο δράστης σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή που δεν μπορεί να γίνει από τρίτο πρόσωπο και η επιχείρησή της εξαρτάται αποκλειστικά από τη βούληση του δράστη ή διάταξη εισαγγελέα σχετική με την προσωρινή ρύθμιση της νομής μεταξύ ιδιώτη και δημοσίου ή ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ.

Η μελέτη των παραπάνω αναφερόμενων στοιχείων επιτρέπει βέβαια τον τονισμό της επισήμανσης  ότι η επιχείρηση της πράξης, παράλειψης ή ανοχής θα πρέπει να εξαρτάται αποκλειστικά  από βούληση του υπαιτίου.

Έτσι, ορθά ο αρμόδιος εισαγγελέας πλημμελειοδικών, απέρριψε την έγκληση αναφορικά με το αδίκημα του αρ. 232Α ΠΚ, εφόσον η εκτέλεση της δικαστικής απόφασης που ρύθμιζε την επιμέλεια των τέκνων της μητέρας Μ, δεν εξηρτάτο αποκλειστικώς από τη βούλησή της, αλλά μπορούσε να ανατεθεί σε δικαστικό επιμελητή.

Παγίως γίνεται δεκτό ότι στον όρο «προσωρινή διαταγή δικαστή» δεν εμπίπτουν οι περιοριστικοί όροι που επιβλήθηκαν από τον ανακριτή. Δεν φαίνεται ερευνώμενη περίπτωση να αφορά η μη τήρηση των επιβληθέντων από τον Ανακριτή περιοριστικών όρων του κατηγορούμενου που μπορούν να αντικαταστήσουν την προσωρινή του κράτηση, όπως είναι οι όροι εμφανίσεως κατά τακτά διαστήματα ενώπιον εισαγγελικής ή αστυνομικής αρχής, της απαγόρευσης μεταβάσεως ή διαμονής σε ορισμένο τόπο, διότι και κατά τη λεκτική ερμηνεία της διάταξης, οι τεθέντες όροι δεν ταυτίζονται με τον όρο «προσωρινή διαταγή δικαστή» (η διαταγή είναι επιταγή οι δε όροι ως εκ της φύσεώς τους αίρονται).

Πράγματι, αίρονται οι όροι της εμφάνισης του κατηγορούμενου ενώπιον της αρχής και της απαγόρευσης μετάβασης ή διαμονής σε ορισμένο τόπο, εάν αυτός δεν συνεμορφώθη, οπότε και ο ανακριτής διατάσσει την εκ νέου προσωρινή του κράτηση (αρ. 298 ΚΠΔ).

Εξάλλου, σύμφωνα με τη νομολογία, δεν εμπίπτει στη ρύθμιση του αρ. 232Α ΠΚ προσωρινή διαταγή που εκδόθηκε κατά την αναβολή της συζήτησης, εφόσον δεν καταχωρήθηκε στα πρακτικά. Το ίδιο ισχύει και όταν το δικαστήριο διατήρησε την εκδοθείσα προσωρινή διαταγή που εκδόθηκε, υπό τον όρο της συζήτησης της σχετικής αίτησης στην ορισθείσα δικάσιμο.

Έχει επισημανθεί, και σωστά άλλωστε, ότι ενώ για τις δικαστικές αποφάσεις ή διαταγές υπάρχει ένα ευρύτατο φάσμα προστασίας τους, για τη διάταξη  του εισαγγελέα υπάρχει αυστηρότατος περιορισμός, διότι προστατεύεται μόνο εκείνη που αφορά στην προσωρινή ρύθμιση νομής ή κατοχής με το συγκεκριμένο περιεχόμενο που καθορίζει ο νόμος.

Έτσι, πραγματώνεται συνταγματικά επιταγή περί επιβολής κυρώσεων σε βάρος των οργάνων της διοίκησης που αρνούνται να συμμορφωθούν με τις ακυρωτικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και των διοικητικών εφετείων. Τα όργανα της διοίκησης, αν και είναι υποχρεωμένα από το Σύνταγμα και το νόμο να εφαρμόσουν τις παραπάνω αποφάσεις, παραλείπουν εκ προθέσεως να συμμορφωθούν. Με την επιβολή κυρώσεων συμπληρώνεται έτσι το προβλεπόμενο σήμερα σύστημα έμμεσης κατά κανόνα εκτέλεσης των άνω αποφάσεων και διαταγών, χάριν της έννομης τάξης και ενισχύσεως του κύρους των δικαστηρίων.

γ) Η πράξη προσβολής του εννόμου αγαθού (εγκληματική συμπεριφορά)

Η πράξη με την οποία προσβάλλεται το έννομο αγαθό στο έγκλημα αυτό, συνίσταται σε άρνηση συμμόρφωσης του δράστη στην πιο πάνω αναφερόμενη δικαστική διαταγή ή διάταξη.

Έτσι, στοιχειοθετείται το αδίκημα του αρ. 232Α ΠΚ επί μη συμμόρφωσης του δράστη Δ σε δικαστική απόφαση, με την οποία διατάσσεται η αποβολή του οιονεί νομή της διόδου και ο καθ’ ου Δ υποχρεώνεται να άρει τα εμπόδια που έχει θέσει.

Ομοίως, τέλεσε το αδίκημα του αρ. 232Α ΠΚ η μητέρα Μ που αρνήθηκε να συμμορφωθεί με το διατακτικό της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων, με την οποία ρυθμίστηκε το ζήτημα της επικοινωνίας του προσφεύγοντος πατέρα Π με την ανήλικη θυγατέρα του Θ, αφού μάλιστα η εκδοθείσα με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων απόφαση περί επικοινωνίας γονέων – τέκνων, δεν εξαρτά την ισχύ της από την κατάθεση τακτικής αγωγής.

Επίσης, πραγματώνεται το έγκλημα το αρ. 232Α ΠΚ στην περίπτωση πώλησης εμπορευμάτων της ΕΠΕ από τον διαχειριστή της Δ, παρά την προσωρινή διαταγή περί μη μεταβολής της περιουσιακής της κατάστασης.

Πάντως, σύμφωνα με ρητή επιταγή το αρ. 232 Α § 2 ΠΚ, δεν εφαρμόζεται, όταν η πράξη συνίσταται στην αποκατάσταση της έγγαμης συμβίωσης ή εξαρτάται από την ύπαρξη στο πρόσωπο του αρνούμενου να συμμορφωθεί, ιδιαίτερων προϋποθέσεων για να ασκήσει τις τεχνικές, καλλιτεχνικές ή επιστημονικές ικανότητές του και η άρνησή του δεν οφείλεται σε δυστροπία του.



Β) Υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος

Για την πλήρωση της υποκειμενικής υπόστασης του ανωτέρω εγκλήματος, απαιτείται δόλος, έστω και ενδεχόμενος (αρ. 18 εδ. β’ ΠΚ σε συνδ. με αρ. 26 § 1 ΠΚ και αρ. 232Α ΠΚ).

Ειδικότερα, ο δόλος συνίσταται στην από μέρους του δράστη γνώση του περιεχομένου της προσωρινής διαταγής δικαστή ή του καταψηφιστικού περιεχομένου της δικαστικής απόφασης, με τις οποίες επιτάσσεται σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή και τη θέλησή του να μη συμμορφωθεί μετά του δικαστικού υποχρεωτικού προς αυτόν, αν και δύναται αντικειμενικώς να συμμορφωθεί προς τούτο.



6.     Τετελεσμένο έγκλημα και απόπειρα του εγκλήματος

α) Ως προς την τελείωση του εγκλήματος

Τελειωμένο είναι το έγκλημα από τη στιγμή κατά την οποία ο υπαίτιος δεν συμμορφωθεί στο διατακτικό της προσωρινής διαταγής δικαστή ή δικαστηρίου, η οποία και όταν ακόμη εκδίδεται στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, αποτελεί εκτελεστή πράξη δικαστικής αρχής (η διατύπωση της αξιόποινης συμπεριφοράς ρητά αναφέρει ότι δεν συμμορφώθηκε).

β) Ως προς την απόπειρα του εγκλήματος

Σύμφωνα με την κρατούσα γνώμη, δεδομένου ότι πρόκειται για γνήσιο έγκλημα παράλειψης, απόπειρα αυτού δεν χωρεί, διότι πριν από την παρέλευση της προθεσμίας εντός της οποίας ο υπόχρεος όφειλε να ενεργήσει, δεν υπάρχει καν αρχή εκτέλεσης. Μεμονωμένη άποψη ότι είναι δυνατή η απόπειρα στο έγκλημα αυτό, δεν ευσταθεί.



7.     Σχέση του αρ. 232Α ΠΚ με τις διατάξεις περί συμμετοχής (αρ. 45 – 49 ΠΚ)

Η συμμετοχή στο έγκλημα αυτό είναι δυνατή σε όλες τις μορφές της, ήτοι ως συναυτουργία (αρ. 45 ΠΚ), ως ηθική αυτουργία (αρ. 46 § 1α ΠΚ), ως άμεση συνέργεια (αρ. 46 § 1β ΠΚ) και ως απλή  συνέργεια (αρ. 47 § 1 ΠΚ).



8.     Ποινική κύρωση του εγκλήματος

Η προβλεπόμενη ποινή στο έγκλημα αυτό είναι φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών (πλαίσιο ποινής 6 μήνες μέχρι 5 έτη – αρ. 53 ΠΚ)

Στο κυρωτικό τμήμα του ποινικού κανόνα ανήκει και η ρήτρα σχετικής επικουρικότητας, σύμφωνα με την οποία επιβάλλεται η προβλεπόμενη ποινή, εφόσον η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη.



9.     Άσκηση ποινικής δίωξης (αρ. 27, 36, 43, 243 ΚΠΔ) του εγκλήματος του αρ. 232Α ΠΚ

Η ποινική δίωξη του εγκλήματος αυτού ασκείται αυτεπαγγέλτως